Aansluitend aan de Nationale Hannie Schaft Herdenking werd een boek over Freddie Dekker-Oversteegen ten doop gehouden: Het meisje met de vlechtjes. Hieronder een uitleg van de auteur Wilma Geldof

FREDDIE OVERSTEEGEN – HET MEISJE MET DE VLECHTJES

Als vijftienjarig meisje verleidde Freddie NSB’ers die ze vervolgens fusilleerde. Samen met haar zus Truus en Hannie Schaft legde ze als knappe tiener diverse nazi’s om.

Dat las ik eind 2016 op internet. De werkelijkheid was genuanceerder. Freddie was (nog net) vijftien toen ze zich in 1941 aansloot bij het gewapend verzet. Zij en haar zus Truus verleidden hooggeplaatste nazi’s en lokten ze het bos in, waar ze werden gedood door verzetskameraden. Ze was toen geen vijftien meer, maar nog altijd schrikbarend jong.

Freddie is enorm belangrijk geweest voor het verzet – omdat ze een meisje was, want aan vrouwelijke daders werd niet gedacht. En omdat ze zo jong was. En met de rode strikken in haar vlechten zag ze er nog eens een paar jaar jonger uit dan ze was. Freddie kon verzetsdaden plegen zonder op te vallen.

Na Elke dag een druppel gif, een roman over een overtuigd nsb-kind, had ik weinig zin in een nieuwe oorlogsroman. Maar toen ik op het verhaal van Freddie Oversteegen stuitte, wist ik meteen: dit móét verteld worden. Door mij.

Weer een oorlogsroman? Ja, want geschiedenis is niet lineair, het is geen afgerond verhaal. Hoe wij nu over het verzet denken, is anders dan hoe er vlak na de oorlog over werd gedacht. Geschiedenis leeft. Dat maakt het interessant.

Op haar zeventiende pleegde Freddie haar eerste liquidatie. Wat doet dat met je op zo’n jonge leeftijd? vroeg ik me af. Kun je een ander mens (al gaat het om een uiterst gevaarlijke verrader) doden zonder zelf te veranderen? Hoe verwerk je dat? Kun je het aan als je er alleen voor staat? Als je geen woorden kent om te praten over wat je meemaakt? Als er constant verraad dreigt? Freddies heldhaftigheid intrigeerde me. En als schrijver zag ik de ingrediënten voor een gelaagd en tegelijk spannend verhaal.

Het lukte me om een afspraak met Freddie te maken. In de oude, kleine vrouw – recht van lijf en leden, een fleurige sjaal om het krullerige haar en snel van geest – zag ik flitsen van de jonge Freddie. Maar het eerste wat ze tegen me zei was: ‘Ik ga het niet doen, hoor. Ik ben oud, ik kan er niet meer tegen.’

Als we eerst maar een beetje aan de praat raakten, dacht ik. Zo ging het ook. Freddie vertelde, en haar nee werd een ja. We hadden een klik. En ik kwam geregeld bij haar langs, met haar favoriete mokkagebak. Zo kon ik – na Elke dag een druppel gif – de oorlog vanuit een tegengesteld perspectief ervaren.

Zowel Freddie als haar zus hebben in de oorlog trauma’s opgelopen die zij hun verdere leven met zich meedroegen. Over veel dingen wilde Freddie niet meer praten. Over díé dingen heb ik willen schrijven.

Waardering voor Freddie en Truus bleef uit na de oorlog. Als communisten werden zij als staatsgevaarlijk gezien. In de jaren vijftig vond zelfs nog een aanslag plaats op Freddie; er werd op haar geschoten. De dader is, merkwaardig genoeg, nooit opgepakt.

Freddie heeft, in tegenstelling tot haar zus, nooit het podium gezocht, maar het uitblijven van erkenning voor wat zij voor het verzet heeft gedaan, was pijnlijk. Toen Truus en zij, bijna zeventig jaar na de oorlog, uit handen van premier Rutte het Mobilisatie-Oorlogskruis voor hun strijd tegen de nazi’s ontvingen, betekende dat veel voor haar. ‘Dankzij u, en dankzij mensen als u, leven wij sinds 1945 in vrijheid; de grootste verworvenheid van onze rechtsstaat,’ aldus Mark Rutte.

Ik wil benadrukken dat het boek fictie is. Ik heb veel van wat Freddie vertelde letterlijk gebruikt, maar ik heb ook dingen veranderd. Elementen aan de werkelijkheid toegevoegd, elementen weggelaten. De historische feiten in het verhaal kloppen. Waar het mij in de eerste plaats om ging was een antwoord te vinden op de vraag wat dit zware verzetsverleden met Freddie heeft gedaan. Ik wilde een waarachtig verhaal schrijven, waar ik – natuurlijk – ook een eigen kleur aan heb gegeven.

Ik vind het bijzonder verdrietig dat Freddie het boek Het meisje met de vlechtjes niet meer heeft kunnen meemaken. Erkenning is nodig om zichtbaar te worden, om betekenis te krijgen. Hoewel ze het boek niet heeft gezien, heb ik haar er wel stukjes uit voorgelezen. Ze wist dat het boek er ging komen, en ze was blij met deze erkenning. Dát heeft ze wel meegekregen.

‘Aan een oorlog en zijn nasleep komt nooit echt een einde. Elke oorlog is altijd in een of andere zin onvoltooid verleden (…).’

Luc Huyse, 1991

”Herdenken schraagt de toekomst”

Op 25 november 2018 wordt tijdens de jaarlijkse Herdenking de Hannie Schaft lezing uitgesproken.

Dit jaar is prof. drs. Jacques Wallage onze gastspreker. De heer Wallage is honorair hoogleraar Integratie en Openbaar Bestuur aan de Rijksuniversiteit Groningen en was tot afgelopen jaar de voorzitter van de Raad van Openbaar Bestuur. Daarnaast was hij onder meer Burgemeester van Groningen, staatssecretaris van Onderwijs en Wetenschappen en Tweede Kamer fractievoorzitter van de PvdA.

Dit zal de laatste grootschalige Herdenking zijn in het Jaar van Verzet. Voor de eerste keer zonder de aanwezigheid van de onlangs overleden Freddie Dekker-Oversteegen, die samen met haar zus Truus Menger-Oversteegen en Hannie Schaft een groep van gewapende vrouwelijke verzetsstrijders vormden.

Het program wordt omlijst door diverse bijzondere muzikale optredens.

Iedereen is van harte welkom op zondag 25 november in de Groenmarktkerk te Haarlem. Vrije inloop zonder aanmelding vooraf.

Adres: Nieuwe Groenmarkt 14, Haarlem.
Aanvang: 13.00 uur, inloop vanaf 12.30 uur.

Sinds de publicatie van een artikel in de Amerikaanse krant de Washington Post over het leven en het verzetswerk van Freddie Dekker-Oversteegen is er volop internationale media aandacht in de VS, Canada, het Verenigd Koninkrijk en ver daarbuiten. In zowel kranten, blogs als op twitter is Freddie momenteel veelbesproken. Ook waren er radio interviews met de voorzitter van onze Stichting op de Britse (BBC), Canadese en Nederlandse radio. Fantastisch dat de vrouw die zelf altijd zo bescheiden was over haar rol in het verzet en enigszins in de luwte bleef, nu zo massaal geëerd wordt. Een welverdiend eerbetoon, wereldwijd.

In Memoriam Freddie Dekker-Oversteegen  

Lees de PDF van het artikel in de Washington Post (Niet toegankelijk voor lezers met een ad-blocker)

Luister hier naar het interview met onze voorzitter op Radio Canada

Since the publication of an article in the Washington Post on Freddie Oversteegen and her resistance work, there has been an enormous increase in media attention, both nationally and internationally. Here you can find a selection (not exhaustive) of some of the publications. Absolutely great that this lady who was always very modest about her resistance work, is being honored now on such a massive scale around the globe. A very well deserved hommage to this wonderful lady.

More information for international visitors

Meer internationale belangstelling en links

USANY Times

UK Guardian

UK BBC

Tsjechie

India

Brazilie

Denemarken

Brazilie

Nederland NRC

Nederland Volkskrant

Nederland Telegraaf

Nederland Haarlems Dagblad

Nederland IJmuider Courant

Nederland Gemeenteraadsvergadering Haarlem 27/09/2018 eerbetoon

Op 5 september 2018, een dag voor haar 93ste verjaardag is een bijzondere Verzetsvrouw overleden. Freddie Oversteegen was 14 jaar toen ze zich samen met haar zuster Truus bij het Verzet aansloot. Tijdens de opvoeding door haar alleenstaande moeder had ook zij geleerd dat je ondanks armoede zorgde voor je medemens. Al in 1934 werden in het gezin Duitse vluchtelingen opgenomen.

Na aanvang van de oorlog deelt ze samen met haar zus in Haarlem pamfletten uit en plakt ze zelfs over Duitse posters.

Door Frans van der Wiel wordt ook Freddie betrokken bij ingrijpender Verzetswerk.

Freddie maakt in het voorjaar/de zomer van 1943 kennis met Hannie Schaft en ze zet samen met Truus en Hannie haar leven meerdere malen in de waagschaal bij het liquideren van Nederlandse verraders. Freddie krijgt daarbij vaak de rol van verkenner toebedeeld. Ze is klein en van zo’n jong meisje verwachten de Nazi’s niet dat ze in het Verzet zal zitten. Ook was Freddie betrokken bij het vervoer van wapens, het begeleiden van Joodse kinderen naar veilige adressen en sabotageacties.

De drie jonge vrouwen maken deel uit van de Raad van Verzet.

Na de oorlog komt het leven van Freddie in rustiger vaarwater. Ze trouwt met J. Dekker en voedt drie kinderen op.

Vanaf 1996 was zij ook jarenlang lid van het bestuur van de Nationale Hannie Schaft Stichting. Daarin liet ze op haar eigen wijze van zich horen, met humor en inzet. De laatste jaren trad ze wat meer op de achtergrond, maar op de Herdenkingen van de Stichting in Haarlem was ze altijd prominent aanwezig.

Het bestuur van de Stichting zal Freddie Dekker-Oversteegen missen.

Jeroen Pliester , voorzitter

Anneke Burger-Tebbens Toringa, secretaris

Ons nieuwe bestuurslid Sophie Poldermans bracht een bezoek aan de expositie “Vrouwen in verzet” in kamp Vught. Hieronder een klein verslagje.

Wist je dat de ouders van Hannie Schaft, Aafje Talea Vrijer en Pieter Schaft, gevangen hebben gezeten in Kamp Vught? In juli 1944 werden ze naar het kamp gebracht als “gijzelaars” in de hoop dat Hannie (rood omcirkeld) zich zou melden. Hannie deed dit echter  niet en enkele maanden later werden haar ouders weer vrijgelaten.

De expositie Vrouwen in Verzet laat zien wat de drijfveren waren van Hannie en de zusjes Truus en Freddie Oversteegen. Het wapen van Hannie is te bezichtigen, evenals haar vermommingsbril, sieraden en kindertekeningen. Van Truus en Freddie zijn ook persoonlijke bezittingen en onderscheidingen te zien en een stencilmachine om illegale verzetskrantjes te drukken. Dit alles met als decor het kamp Vught zelf. Dit was tijdens de Tweede Wereldoorlog het enige SS concentratiekamp buiten nazi-Duitsland waar tegenstanders van het nazi-regime gevangen zaten.
De wachttorens torenen indrukwekkend boven het kamp uit, waar (reconstructies van) de barakken te zien zijn, de ruimtes van labaratoria en verbrandingsovens. Uniek zijn de zogenaamde kindertransporten geweest vanuit dit kamp, waarbij Joodse kinderen per trein via Westerbork naar
Sobibor werden afgevoerd.

De grimmige en bedrukt sfeer van het kamp is nog steeds voelbaar in de dichtbeboste omgeving.
Dit alles maakt dat de gruweldaden van het nazi regime, het verhaal van de ingezetenen van dit
kamp en het verzetswerk van de drie vrouwen Hannie, Truus en Freddie tot leven komt.

De expositie Vrouwen in Verzet is te bezichtigen in Nationaal Monument Kamp Vught tot 31 oktober
2018. Voor meer informatie over de expositie en Kamp Vught bezoekt u de website.

Het Noord Hollands Archief heeft vijf nieuwe foto’s ontvangen waar Hannie Schaft op staat samen met Jopie Wassink (1923- 2004).

Er is nog veel onduidelijk over deze foto’s. Het vermoeden is dat de foto’s zijn genomen tijdens een vakantie in 1940 of 1941. Hannie en Jopie zaten niet samen op school maar waren duidelijk wel bevriend. Ze staan stevig gearmd op de foto.

Kunt u meer informatie geven over de foto’s? Dan is het Noord Hollands Archief naar u op zoek!

De foto’s komen uit het familie-album van de familie Wassink. Schenker is Gerhard Wassink, een neef van Jopie. Bijzonder aan deze foto’s is dat we hier een ontspannen en blije Hannie Schaft zien.

We plaatsten de foto’s hier met toestemming van het Noord Hollands Archief. Voor meer informatie en het oorspronkelijke artikel verwijzen we u naar de website van het NHA.

Onlangs bereikte ons het bericht dat Philine Polak op 17 maart 2018 is overleden. Mevrouw Lachman-Polak was geboren in 1921. Zij was een vriendin van Hannie Schaft.

Drie vriendinnen, Philine, Hannie en Sonja Frenk, studeren met elkaar aan de Universiteit van Amsterdam en trekken veel samen op. Hannie is kwaad als haar vriendinnen te maken krijgen met anti-joodse maatregelen. Philine en Sonja krijgen een J in hun persoonsbewijs en in 1942 moeten ze een jodenster dragen. Hannie steelt voor hen persoonsbewijzen. Het is Hannie’s eerste verzetsdaad.  Later regelt Hannie een onderduikadres voor haar beide vriendinnen… thuis bij haar ouders.

Philine overleeft de oorlog en woont de rest van haar leven in de USA. Sonja hield het ondergedoken bestaan niet vol en werd haar op haar vluchtroute naar Spanje verraden en alsnog op transport gesteld naar Auschwitz waar ze om het leven kwam. Philine verhuisde naar een ander onderduikadres in Amsterdam, nadat het bij de ouders van Hannie Schaft niet meer veilig bleek te zijn.

Het ingrijpende levensverhaal van Philine Lachman-Polak vindt u terug in een interview met haar op de website van het United States Holocaust Memorial Museum.

Ze vertelt daarin uitvoerig over haar ervaringen gedurende de oorlog, het verlies van haar familieleden en ook over de periode bij de familie Schaft, Hannie en hun vriendschap.

Rust zacht, Philine.

Er is in het bestuur van de Hannie Schaft Stichting een vacature voor een communicatie-expert.

Wat doet de Hannie Schaft Stichting?

De Nationale Hannie Schaft Stichting houdt de naam en moedige daden van onze nationale verzetsheldin Hannie Schaft (‘het meisje met het rode haar’) en van andere vrouwen in het verzet in ere. Mede door haar jaarlijks te herdenken en ook in deze tijden op te komen voor vrijheid in al haar aspecten. De boodschap tegen uitsluiting is actueler dan ooit.

Ben jij het bestuurslid communicatie?

De Nationale Hannie Schaft Stichting staat aan de vooravond van een verjonging.

Zowel het donateursbestand als de wijze van communiceren heeft een jongere generatie nodig.
De boodschap blijft het hetzelfde: bewustworden vanuit herdenken.
De manier waarop deze boodschap wordt uitgedragen is anders voor iedere generatie.

Het Bestuur is nu op zoek naar een bestuurslid communicatie dat deze verjonging kan maken.
Je taak zal zijn om de communicatie van de Stichting te ontwerpen én uit te voeren.

Jij bent de sleutelfiguur die:
– kan zorgen voor grotere landelijke naamsbekendheid,
– het aantal bezoekers van de Herdenkingen op peil houdt,
– weet hoe het donateursbestand te verjongen en te laten groeien zonder het contact met de oudere generatie te verliezen.

Profiel

Je voldoet aan het volgende:
– Je kunt een communicatiebeleid en strategie vormgeven en uitleggen aan de rest van het Bestuur.
– Je beschikt over een vlotte pen.
– Je begrijpt dat het Herdenken van een verzetsheldin een gevoelige boodschap is waar zorgvuldig en respectvol mee moet worden omgegaan. Je persoonlijke leven reflecteert dit.
– Je bent goed in social media en kunt dat ook laten zien.
– Je beschikt bij voorkeur over een uitstekend netwerk zowel in de regionale als de landelijk pers.
– Je hebt aantoonbare ervaring met het beheren van een website.
– Je houdt er van om de handen uit de mouwen te steken.
– Je bent zelfstartend.
– Je kunt goed samenwerken, overtuigen en delegeren.

Taken
Je taken zullen zijn:
– De coördinatie en uitvoering van de communicatie rond de jaarlijkse herdenking op de website, in social media, richting de pers en richting de donateurs.
– Het beheer en uitbouwen van website en facebookpagina.
– Het vernieuwen en opzetten van de bestaande papieren nieuwsbrief en de nieuw op te zetten digitale nieuwsbrief.

Heb je interesse?

Wij bieden een mooi en enthousiast bestuursteam dat graag met jou samenwerkt en samen de impact maakt die onze missie verdient.

De functie is onbezoldigd en vraagt, na een inwerktijd, gemiddeld twee uur per week inzet met een piek rondom de Herdenking in november.

Kun jij de Stichting helpen nieuwe donateurs te werven en tegelijk de oude donateurs betrokken te houden?
Kun jij de naamsbekendheid van de Stichting landelijk vergroten?
Ben jij degene die weet hoe de boodschap uit te dragen naar de jongere generaties zonder het contact met de oudere generatie te verliezen?
Neem dan contact op met de Voorzitter van onze Stichting, Jeroen Pliester, via info@hannieschaft.nl