In aanwezigheid van Freddie Dekker – Oversteegen is op vrijdag 21 april in Museum Haarlem de expositie “Vrouwen in Verzet” geopend. De expositie vertelt het verhaal over de drie verzetsheldinnen Hannie Schaft en de zusjes Truus en Freddie Oversteegen.

Vrouwen in verzet

Hannie Schaft is 19 jaar als de oorlog uitbreekt, de zusjes Oversteegen zijn nog jonger. Ze begint net aan haar rechtenstudie in Amsterdam en droomt van een baan bij de Volkenbond. Totdat ze zich door omstandigheden in 1943 aansluit bij het verzet en samen met haar kameraden Truus en Freddie Oversteegen een steeds hardere strijd voert tegen de bezetter; van de verspreiding van illegale kranten tot gewapend verzet met groot gevaar voor eigen leven. Voor welk keuzes kwamen de jonge meiden te staan, en wat hadden ze over voor hun idealen en voor de vrede?

Bijzonder de moeite waard

De aanleiding van de expositie is het boek “Hannie” van historicus Peter Hammann, dat een nieuw licht werpt op het leven van Hannie en haar medestrijders.

Op de expositie zijn onder andere het pistool van Hannie te zien, een vermommingsbril, sieraden van Hannie en het holster van het pistool van Truus.

Ook is een bijzonder aantekeningenboekje van Hannie Schaft te bezichtigen. Het boekje is speciaal voor de tentoonstelling in bruikleen gegeven aan het museum.

Tekeningen van Eric Coolen maken de tentoonstelling extra toegankelijk voor de jeugd.

Bezoek de expositie

De expositie duurt tot januari 2018. Tot die tijd worden er tevens diverse activiteiten georganiseerd rond het thema oorlog en vrede, zoals lezingen, wandelingen, rondleidingen en workshops voor volwassenen en kinderen. Meer informatie hierover is te vinden op de website van het museum: www.museumhaarlem.nl

Museum Haarlem is dagelijks geopend. Adres: Groot Heiligland 47. Telefoon: 023 – 5422427.

Vrijdag 21 april heeft burgemeester Jos Wienen van Haarlem het eerste exemplaar van het nieuwe boek “Hannie” overhandigd aan Freddie Dekker – Oversteegen, een van de verzetsvriendinnen van Hannie.

Het boek is geschreven door historicus Peter Hammann. In zijn boek “Hannie” legt hij de gebeurtenissen van de oorlog meer langs een eigentijdse morele meetlat.

Hannie Schaft, zo beschrijft Hamman, raakt los van de oude vertrouwde banden en instituties van voor de oorlog en zoekt naar nieuwe wegen en waarden en een nieuw toekomst perspectief. Ze hervormt zichzelf, moet telkens nieuwe keuzes maken en trekt ten strijde, steeds vaker gewapend. Maar als het verzet en de represailles steeds harder worden en er dierbaren om het leven komen verandert, aldus Hamman, haar zicht op een toekomst in vrijheid die ze alleen nog maar in nevelen gehuld ziet. Ze verliest zich in een droom over haar begrafenis in een kist met de driekleur erop en de Koningin erbij. Dan slaat het noodlot toe en wordt Hannie gevangen genomen en op laffe wijze in de duinen van Bloemendaal vermoord.

Het zicht op het leven van verzetsstrijdster Hannie Schaft raakt na de oorlog versluierd door discussies over haar politieke achtergrond, door de gevolgen van de Koude Oorlog en het complot denken naar aanleiding van ernstige kwesties als de Velser Affaire en de Zaak Menten.

Niet alleen de feiten of de interpretatie van die feiten, maar de kracht van het persoonlijke verhaal van het leven, het verzet, het overlijden en het herdenken van Hannie Schaft en het beeld dat daaruit naar voren komt als dat van een zeer sterke, krachtige vrouw en intelligente persoonlijkheid heeft op zichzelf al voldoende betekenis en komt tot zijn volle recht in het nieuwe boek.

De Nationale Hannie Schaft Stichting heeft – in de persoon van Frits de Vries – meegewerkt aan de totstandkoming van dit prachtige boek.

Aanschafinformatie

Het boek is te koop in de boekhandel of via de site van de uitgever: www.indeblijedruk.nl.

Het bevat vele tientallen afbeeldingen in zwart-wit en kleur, tekeningen van Eric J. Coolen en gedichten van Bies van Ede.

Meer lezen over het leven van Hannie

Wie nog meer wil lezen over het leven van Hannie kan dat doen op de pagina: “Het levensverhaal van Hannie Schaft“. Gratis verkrijgbaar in PDF is “Hannie Schaft” van Sophie Polderman. De nieuwe druk van het boek van Ton Kors ” Hannie Schaft Het levensverhaal van een vrouw in verzet tegen de nazi’s.” is ook zeer de moeite waard.

In aanwezigheid van veel schoolkinderen is op vrijdag 21 april in het Kenaupark in Haarlem de eerste Hannie Schaftboom geplant. Ook burgemeester Jos Wienen van Haarlem was bij deze bijzondere gebeurtenis aanwezig. De boom – een moerascipres – is aangeboden door Spaarnelanden. Waarvoor nogmaals veel dank.

Na toespraken van de Nationale Hannie Schaft Stichting en van de burgermeester van Haarlem werd de boom uiteindelijk geplant door drie jongens van de Hannie Schaftschool in Haarlem. De overige kinderen waren van basisschool De Kring – ook uit Haarlem.

Hannie leeft bij de jeugd

Het was leuk om te zien hoeveel de kinderen konden vertellen over het leven van Hannie Schaft en haar idealen. Volgens de aanwezige leerkrachten hadden ze hen niks van tevoren ingefluisterd en leeft Hannie heel erg bij de Haarlemse jeugd. Met het planten van de boom, waarvoor we trouwens veel hulp hebben gekregen van Haarlem Marketing, kunnen we Hannie Schaft blijven gedenken. In het Kenaupark, op steenworp afstand van het beeld ‘Vrouw in het verzet’ van haar verzetsvriendin Truus Menger – Oversteegen.

Hannie Schaftboom, het begin van een traditie

Maar bovenal willen we met het planten van de boom een traditie starten. De boom moet symbool gaan staan voor de vrijheid, die Hannie zo bevochten heeft en uiteindelijk met haar leven heeft moeten bekopen. Elk voorjaar zal een groep schoolkinderen uit Haarlem gevraagd worden wat vrijheid voor hen betekent, hoe je die moet verdedigen en wat zij er aan kunnen bijdragen. Zij kunnen hun gedachten de vrije loop laten in de vorm van een gedicht, een foto of een werkstuk. Een jury zal alle inzendingen beoordelen en de mooiste krijgen een plek in de boom! We zullen jaarlijks een bijeenkomst organiseren waar de inzendingen kunnen worden bekeken.

Na afloop van de ceremonie van dit jaar werden alle kinderen verblijd met heerlijk ijsjes die werden aangeboden voor IJssalon Garrone uit de Grote Houtstraat in Haarlem. Wat een leuke verrassing.

Wij hopen van ganser harte dat we met het planten van de eerste Hannie Schaftboom met een mooie traditie begonnen zijn. Wie weet volgen er nog andere steden. Mocht daar belangstelling voor zijn kunt u zich wenden tot de Stichting.

In Zandvoort is op zaterdagavond 22 april een beeld van Hannie Schaft onthuld. En wel in een mooi appartementen complex in de Van Speijkstraat. Het bronzen beeld is gemaakt door kunstenares Fineke ten Napel. Het initiatief is genomen door Hans van der Heijden, een van de bewoners en lang geleden leerling van de Hannie Schaftschool in Zandvoort.

De Stichting is verheugd met dit soort initiatieven en was dan ook bij de onthulling aanwezig. De bewoners van het appartementen complex gaven aan te verwachten dat Hannie hun elke dag weer zal inspireren.

Op 2 april bezocht Ab van der Deure van onze Stichting een bijeenkomst van de Augustaschacht nabij Osnabrück, Duitsland.

U kunt een kort videoverslag bekijken.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Ohrbeck, zoals het officieel heette, een kamp voor dwangarbeiders.
Ook veel Nederlanders werden er tijdens de oorlog tewerkgesteld.

Tatsiana Vaitulevich, wetenschapper uit Wit-Rusland, hield een lezing over de manier waarop gevangenen die na de oorlog naar huis konden terugkeren, werden behandeld. Ze vergeleek hierbij de mensen uit Wit-Rusland en Nederland.
Heel opvallend was daarbij dat er eigenlijk voor deze mensen geen belangstelling was.
Een rol daarbij speelde misschien dat ze zelf niet graag over hun ervaringen vertelden.

Na de lezing werden er door de aanwezigen bloemen gelegd achter het gebouw bij het gedenkteken.
Op de stalen, verticale platen staat een honderdtal namen van mensen die op deze plaats zijn omgekomen.
Daarbij ook vele Nederlanders.

Het is goed te weten dat ook op deze plaats de slachtoffers van de Nazi’s jaarlijks worden herdacht.

‘U bent allebei heldinnen. Een beter woord is er niet. En dat was u al op jonge leeftijd. Als meisjes nog.’
Zo typeerde premier Mark Rutte de zusjes Truus Menger-Oversteegen en Freddie Dekker-Oversteegen.

Zussen Oversteegen krijgen het Mobilisatie-Oorlogskruis uitgereikt door Minister President Rutte

Tijdens een bijzondere bijeenkomst in de deftige Statenzaal op het Binnenhof in Den Haag kregen beide dames op dinsdagmiddag 14 april 2014 uit handen van de Minister President het Mobilisatie-Oorlogskruis uitgereikt.

Als ultieme blijk van waardering voor hun verzetsdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
“Het is boven elke twijfel verheven dat ook u beiden blijk hebt gegeven van bijzondere moed”, sprak de premier de zusters Truus (toen 90, inmiddels helaas overleden) en Freddie (toen 88) toe. “Dankzij u, en dankzij mensen als u, leven wij sinds 1945 in vrijheid; de grootste verworvenheid van onze rechtsstaat.”

Truus en Freddie waren zichtbaar blij verrast dat het premier Rutte was die hen, in bijzijn van de naaste familie, de onderscheidingen kwam opspelden. “Ongelofelijk mooi!” reageerde Freddie. “Een geweldige eer om deze onderscheiding uit handen van de minister-president te krijgen.” Truus sloot zich daarbij aan: “Ik ben buitengewoon vereerd. Dit zie ik als een erkenning voor de rol van de vrouwen in het verzet.”

Buitengewone moed

“Vanuit ons perspectief is het nauwelijks te bevatten”, vervolgt Rutte, “waar twee Haarlemse tieners aan het begin van de oorlog de moed vandaan haalden om zich aan te sluiten bij het verzet.” Ook burgemeester Bernt Schneiders van Haarlem is naar Den Haag gekomen voor deze bijzondere dag. Ook dat werd door de dames enorm gewaardeerd (“we krijgen ook altijd zoenen van hem”). Hij heeft de dames goed leren kennen bij de jaarlijkse Hannie Schaft herdenkingen op de laatste zondag van november. Ook Schneiders prees hun bijzondere daden. “Ik zeg het niet vaak, maar ik weet zeker dat heel Haarlem trots op jullie is.”

Zestien en veertien jaar oud waren de dames toen ze zich aansloten bij het verzet. Met hun moeder verspreidden ze in Haarlem pamfletten en affiches.
Later raakten ze betrokken bij het gewapend verzet tegen de Duitse bezetter. De zusjes Oversteegen verrichtten belangrijk koerierswerk voor de Raad van Verzet. Ze transporteerden illegaal drukwerk en wapens en begeleidden joodse kinderen naar onderduikadressen. Later waren de verzetszusjes actief betrokken bij sabotageacties en aanslagen. Daarin werkten Truus en Freddie  nauw samen met Hannie Schaft.

Het mobilisatie-Oorlogskruis

Het Mobilisatie-Oorlogskruis is bedoeld voor mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog (militaire) werkzaamheden verrichtten in het belang van het Koninkrijk. De onderscheiding, ontworpen door Frans Smits, heeft een bronzen kruis met vier armen die zijn gevormd in de punten van een zwaard. Gekruist over de armen staan twee dolken afgebeeld. In het midden van het kruis zit een Nederlandse helm die getooid is met een lauwertak. Aan de achterkant van het kruis staat de tekst: “Den Vaderlant Ghetrouwe”.

In nauwe samenwerking met de gemeente Haarlem heeft het bestuur van de Stichting een jaar geleden het initiatief genomen de dames te eren middels de uitreiking van deze zeldzaam hoge onderscheiding. De medaille wordt tegenwoordig bijna niet meer toegekend. Premier Rutte noemde de uitreiking van de onderscheiding “niet minder dan een daad van historische rechtvaardigheid” en “symbool voor de dankbaarheid van de natie”.

“Dit maakt mijn baan tot iets heel bijzonders”

Jeroen Pliester, voorzitter van de Stichting, dankt Rutte voor zijn inzet. Hij zegt namens de zussen Oversteegen dat zij dankbaar zijn, niet alleen voor zichzelf maar juist ook als voorbeeld voor de jeugd. Na afloop zegt premier Rutte op Radio 1 zich enorm verheugd te hebben op deze dag. Hij zei verder ongelofelijk trots te zijn dat hij deze onderscheiding mocht uitreiken. “Dit maakt mijn baan tot iets heel bijzonders.”

Na afloop van de bijzondere dag, als het Acht uur journaal al beelden heeft uitgezonden, laat de familie weten dat de dames erg moe zij, maar dat ze het een fantastisch eerbetoon vonden dat hen diep heeft geraakt.