WOII in 100 foto’s met Hannie Schaft
Door Ron Hoogenboom
Beelden zeggen vaak meer dan 1000 woorden. Om deze reden ondersteunden het vfonds en de Rijksoverheid het afgelopen jaar – 75 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog – een bijzonder fotoproject. Een selectie van unieke en beeldbepalende 100 foto’s zou de verschrikkelijke oorlog “zichtbaar en voorstelbaar” moeten maken. Daarbij hebben twee van de uiteindelijk uitgekozen foto’s een relatie met Hannie Schaft.
De tentoonstelling De Tweede Wereldoorlog in honderd foto’s laat zien “hoe de oorlog werd beleefd in Nederland, Nederlands-Indië, de Nederlandse Antillen en Suriname”. De indrukwekkende fotocollectie is samengesteld uit een keuze uit een groot aantal ingezonden foto’s. Iedereen – particulieren en musea – kon hiertoe foto’s inzenden. Door deze opzet zijn ook allerlei unieke foto’s ontdekt, die jarenlang op een zolder of in een kelderarchief lagen te verstoffen. Een jury van publiek en experts, onder leiding van Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib, kozen uit de inzendingen de honderd meest aansprekende foto’s.
Verliefd stelletje
Op een van de gekozen foto’s staan Hannie Schaft en haar medeverzetsstrijdster en vriendin Truus Oversteegen. Daarbij is Truus verkleed als man. Dat deed ze vaker als ze met Hannie op “verzetspad” ging, zodat ze zich bij onraad als verliefd stelletje konden voordoen. In haar tas heeft Truus hun beider pistolen. Hannie draagt een brilletje ter vermomming.
Op de foto staan beide verzetsstrijdsters in de ommuurde tuin (binnenplaats) van tandarts Groustra aan de Lakenkoperstraat 18 in Haarlem. Hier zat de maker van de foto, de student Harold van Welsenes, ondergedoken. Het was ergens in het najaar van 1944. Vlak daarvoor hadden beide dames een verzetsactie ondernomen, zo gaf Truus Menger-Oversteegen vele jaren na de oorlog aan.
Coördinatiefout bij “de Aanslag”
Een tweede foto uit de tentoonstelling heeft ook een relatie met Hannie Schaft en Truus Oversteegen. Deze foto is enkele honderden meters gemaakt van de hierboven genoemde ommuurde tuin van tandarts Groustra. Deze foto toont de op de Haarlemse Westergracht neergeschoten ‘foute’ politieman Fake Krist. De NSB-er Krist spoorde als agent voor de Duitse Sicherheitsdienst (SD) fanatiek Joden, onderduikers en verzetsmensen op. Zo arresteerde Krist in 1944 in één nacht, met hulp van zijn medewerkers, 26 mensen. Doordat nog meer onderduikers en verzetslieden gevaar liepen gearresteerd te worden, besloot de Haarlemse verzetsleiding Krist uit te schakelen. Diverse pogingen, waarbij ook Hannie en Truus betrokken waren, mislukten. Bij een nieuwe poging, op 25 oktober 1944, slaagde het verzet wel. Scherpschutter Gommert Krijger, alias Zwarte Kees, voerde deze succesvolle aanslag met de hulp van Jan Overzet en Chris Treffers uit. Hannie en Truus kwamen naar eigen zeggen bijna tijdens de aanslag bij de Westergracht aan. Ook zij hadden de opdracht de foute politieagent Krist dood te schieten. Maar door een coördinatiefout bij het verzet kwamen er die dag twee teams in actie.
De gehele fototoonstelling De Tweede Wereldoorlog in honderd foto’s is online te zien op www.in100fotos.nl. Ook voor verdere informatie kunt u op deze website terecht.
