Nationale Hannie Schaft Herdenking 2019: motiverend en inspirerend

Op 24 november 2019 vond de jaarlijkse Hannie Schaft Herdenking plaats. In de Groenmarktkerk te Haarlem hield Sigrid Kaag, minister voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking  de Hannie Schaft lezing met als titel “Vrijheid en durf in de 21^ste eeuw”. Minister Kaag wees in haar toespraak op de keuze die men moet maken wanneer anderen onrecht wordt aangedaan: acceptatie of verzet? Een keuze waarvoor Hannie Schaft, maar ook Truus en Freddie Oversteegen gesteld werden in een wereld die door onderdrukking en ongelijke behandeling in de greep werd gehouden. Gewone mensen moesten in uitzonderlijke omstandigheden buitengewone dingen doen. Heden ten dage blijft dat actueel. “Want wereldwijd zijn er ook op dit moment velen die onderdrukking aan den lijve ondervinden. Mensen die gekleineerd worden, gediscrimineerd, die oorlog meemaken, onrecht ervaren, of het zien gebeuren”, aldus Sigrid Kaag.

In zijn openingswoord besteedde voorzitter Jeroen Pliester aandacht aan George ten Hoope die na 28 jaar afscheid neemt als beheerder van de Eerebegraafplaats te Bloemendaal, waar Hannie Schaft tezamen met vele andere verzetsstrijders haar laatste rustplaats heeft gevonden. Op het podium geroepen vertelde George kort over hetgeen hem was bijgebleven uit de periode waarin hij beheerder was.

Tijdens de herdenkingsbijeenkomst werd muziek ten gehore gebracht door optredens van twee oud leerlingen van het Kennemer Jeugdorkest, Tobias van der Wardt op Hoorn en Jean Baptise Milon op vleugel. Een indrukwekkend gedicht met de titel ‘Één keer vaker’ werd voorgedragen door Daantje Vink, leerlinge van de Hannie Schaftschool in Haarlem. Dit gedicht was eerder dit jaar te horen op de Dam in Amsterdam tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei. Het Koninklijk Haarlems Mannenkoor “Zang & Vriendschap” zong het lied ‘Brothers in arms” van Dire Straits. Een fragment uit de in 2020 (het 100e geboortejaar van Hannie Schaft) uit te brengen mini-opera “Hannie & Gemma” werd gezongen door Nicole Bersee die daarbij op vleugel werd begeleid door Tanneke Bethlehem. Het Haarlems Kinderkoor zong het lied ‘Imagine’ van John Lennon, waarmee alle aanwezigen de kerk uit werden geleid.

De Herdenkingsbijeenkomst in de kerk werd traditiegetrouw gevolgd door een Stille Tocht naar het door Truus Menger-Oversteegen gecreëerde monument “Vrouw in verzet” in het Kenaupark. Na een minuut stilte werd de Nederlandse vlag gehesen en werden kransen gelegd. Dit geschiedde onder andere door minister Sigrid Kaag namens de Nationale Hannie Schaft Stichting, de burgemeesters van Haarlem en Bloemendaal, vertegenwoordigers van de stad Osnabrück en vertegenwoordigers van de Stichting Comité vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück en het dispuut Gemma, dat mede door Hannie Schaft werd opgericht.

De herdenking was zeer goed bezocht. Een aantal bezoekers moesten zelfs plaats nemen op de bovengelegen balkons. Familie leden van Hannie Schaft en van Truus en Freddie Oversteegen waren wederom aanwezig. Het was een indrukwekkende herdenking van Hannie Schaft maar met de blik op de toekomst gericht.

Foto’s: Ab van der Deure

Nationale Hannie Schaft Herdenking 2018: impactvol en drukker bezocht dan ooit

Op 25 november 2018 vond de jaarlijkse Hannie Schaft Herdenking plaats. Te midden van honderden aanwezigen hield Jacques Wallage de Hannie Schaftlezing. In een indrukwekkend persoonlijk betoog riep hij op om onrechtvaardigheid te bestrijden en net zoals Hannie Schaft met een “tot hier en niet verder” houding een streep in het zand te trekken. Voorts spoorde Wallage aan tot meer compassie en verbondenheid in de huidige samenleving.

In het openingswoord van de voorzitter werd uitgebreid stilgestaan bij de recent overleden Freddie Oversteegen, de laatste van het vrouwelijke gewapend Verzetstrio.

Het geheel werd muzikaal omlijst door Vera Stam op dwarsfluit en Sarah van den Akker op harp, het Koninklijk Haarlems Mannenkoor “Zang & Vriendschap” dat “No man is an island” zong, een fragment uit de in het 100e geboortejaar van Hannie Schaft uit te brengen mini-opera “Hannie & Gemma” en tot slot Hesce Mourts op cello en Zara le Clercq op vleugel. Door een aantal kinderen werden indrukwekkende gedichten voorgedragen. Ook sprak Wander Kenter, de kleinzoon van Truus Menger-Oversteegen, een aantal woorden om je tegen onrecht te verzetten, ook al is dat nog zo kleinschalig. Dit was de eerste Herdenking zonder de beide zussen Oversteegen. Hun familie was, zoals altijd, ruim vertegenwoordigd.

Na de Herdenkingsbijeenkomst in de kerk volgde de Stille Tocht naar het Kenaupark. Na een minuut stilte werd de Nederlandse vlag gehesen en werden kransen gelegd bij het monument “Vrouw in Verzet”. Dit geschiedde door onder andere de burgemeesters van Haarlem en Bloemendaal, de Nationale Hannie Schaft Stichting, vertegenwoordigers van de stad Osnabrück, de Britse Violette Szabo Foundation en vertegenwoordigers van de Stichting Comité vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück en het Gemma dispuut.

De Herdenking was zeer druk bezocht, door jong en oud. Ook ere-bestuurslid Paul Elsinga, oud-Verzetsleden en een naar Canada geëmigreerde Nederlander die getuige was geweest van de herbegrafenis van Hannie Schaft waren present. Al met al was het een indrukwekkende en geslaagde herdenking. Vol inspiratie gaat de Stichting door met zijn missie.

Foto’s: Ab van der Deure

De Nationale Hannie Schaft Herdenking 2019 is op zondag 24 november.

De herdenking is toegankelijk voor iedereen, oud en jong, die stil wil staan bij de offers die werden gebracht door de vrouwen en mannen in het Verzet en de lessen die wij daar vandaag de dag nog steeds uit kunnen trekken.

Programma van de Nationale Hannie Schaft Herdenking

Het programma omvat de volgende onderdelen.

• Kranslegging op de Eerebegraafplaats Overveen in de ochtend.
  Aanvang 10.30 uur.
• Herdenking met gastspreker en muziek in de Groenmarktkerk te Haarlem in de middag.
  Aanvang: 13.00 uur, inloop vanaf 12.30.
• Stille tocht van de kerk naar het Kenaupark
• Kranslegging bij het monument in het Kenaupark

Wilt u eens kijken hoe de Nationale Hannie Schaft Herdenking er in voorgaande jaren aan toe ging? Bekijk de de foto’s van de Herdenking in 2018 of de bijzondere Herdenking van 2015 toen het precies 70 jaar geleden was dat Hannie Schaft werd herbegraven.

Een zeer gewaardeerd onderdeel van de herdenking is de Hannie Schaftlezing.

Een prominente Nederlander vanuit het bestuur, de politiek, de journalistiek of de wetenschap bespreekt de lessen uit het levensverhaal van Hannie Schaft en trekt deze door naar de huidige tijd. De lezingen zijn vaak des te indrukwekkender omdat de spreker aangrijpende persoonlijke ervaringen weet te koppelen aan universele waarden en problemen.

Een bijzondere Herdenking in een bomvolle kerk.

We waren blij en vereerd dat Freddie Dekker-Oversteegen bij de Herdenking in de kerk aanwezig kon zijn.

Het Koninklijk Haarlems Mannenkoor Zang en Vriendschap en het Haarlems Kinderkoor zongen samen het lied “Flame of Fire”

Broer en zus Benjamin en Aliza Faber verbaasden iedereen met hun prachtige saxofoonspel.

Matou Brandt las het gedicht “Vrede” voor van Floor Gaus.

Ben van der Mey deelde zijn herinnering aan de oorlog. Hoe zijn vader als dwangarbeider was weggevoerd en hoe zijn moeder de kinderen alleen moest laten op zoek naar voedsel voor de kinderen.

De Hannie Schaftlezing werd verzorgd, door prof. dr. Alexander Rinnooy Kan, hoogleraar economie en bedrijfskunde aan de Universiteit van Amsterdam en Eerste Kamerlid voor D66. U vindt de tekst van de lezing alsmede een videoverslag hier.

Ieder jaar is een delegatie aanwezig van de Gedenkstätten in Haarlems zusterstad Osnabrück. Dit jaar was een extra grote delegatie aanwezig ook vanuit de stad Osnabrück. Geoff Pattison van  het Violette Szabo museum was speciaal naar Nederland gereisd om de Herdenking bij te wonen.

In de ochtend voor de Herdenking vindt ieder jaar een kranslegging plaats bij het graf van Hannie Schaft op de Eeregebraafplaats Overveen door de burgemeester van Bloemendaal en de Hannie Schaft Stichting. De kranslegging mocht zich dit jaar in een grotere belangstelling verheugen dan andere jaren.

Hartelijk dank aan alle bezoekers, de koren en de muzikanten die optredens hebben verzorgd, de heer Rinnooy Kan die een inspirerende toespraak hield, de loco-burgemeester van Haarlem, de  burgemeester van Bloemendaal, de afvaardigingen uit het buitenland en alle, alle mensen die hebben bijgedragen aan de organisatie, voor jullie bijdrage aan weer een goede herdenking.

De Herdenking van 2016 was een bijzondere herdenking

Op de dag van de Herdenking, 27 november, was het precies 71 jaar geleden dat Hannie Schaft werd herbegraven op de Eerebegraafplaats in de Kennemerduinen.

Truus Menger-Oversteegen, de oprichtster van de Hannie Schaft Stichting was er voor het eerst niet bij. Met een klein stukje uit de documentaire Omdat het moet werd aandacht aan haar overlijden geschonken.

De herdenking werd luister bijgezet door het optreden van de violist Julian Enciso, het koor Doulce Ombre en de meisjes Esmee en Myrthe van der Vuurst de Vries.

Mevrouw Kadija Arib, voorzitter van de Tweede Kamer, hield een indrukwekkende en persoonlijke toespraak waarin zij vanuit persoonlijke ervaringen sprak over vrijheid die nooit vanzelfsprekend is.

“Tegelijkertijd maakten deze verhalen mij duidelijk wat een groot goed het is, dat ons politieke handelen rust op principiële, gedeelde overtuigingen, zoals een gelijke behandeling van mannen en vrouwen, vrijheid van meningsuiting en levenswijze en onafhankelijke rechtspraak – allemaal gericht op een vrije, inclusieve, rechtvaardigde samenleving.

Voor de meesten van ons, en zeker voor de jongere generatie, is dit een gegeven.
Wij genieten ervan, maar staan zelden stil bij de vraag hoe het tot stand is gekomen, welke strijd ervoor is geleverd of wat het in de kern betekent.

In 1989 werd ik samen met mijn kinderen in Marokko opgepakt. Ik was in Nederland actief tegen de schending van mensenrechten in Marokko, tegen het Marokkaanse regime. Toen ik in 1989 met mijn kinderen op het vliegveld in Casablanca aankwam, werd ik gearresteerd. Op dat moment wist ik niet of ik voor dagen, maanden of jaren vast zou zitten. Ik wist niet of ik gemarteld zou worden, want daar werd mee gedreigd als ik niet zou praten, maar het waren afschuwelijke dagen. Uiteindelijk ben ik vrij gekomen. Toen voelde ik wat vrijheid betekent.”

Lees hier de volledige tekst van de toespraak van mevrouw Arib.

Hartelijk dank aan alle bezoekers, het koor en de muzikanten die optredens hebben verzorgd, mevrouw Arib die een zeer inspirerende toespraak hield, de burgemeester van Haarlem, de waarnemend burgemeester van Bloemendaal, de loco-Commissaris van de Koning en alle, alle mensen die hebben bijgedragen aan de organisatie voor jullie bijdrage aan weer een goede herdenking.

Op 29 november 2015 was het zover. Na een voorbereiding van ruim anderhalf jaar kon de grootste Herdenking van Hannie Schaft beginnen. Voor de gelegenheid in de Sint Bavokerk te Haarlem, 70 jaar na de herbegrafenis van Hannie Schaft vanuit diezelfde kerk.

Bijna 900 belangstellenden uit binnen- en buitenland waren aanwezig, waaronder afgevaardigden van Haarlems zusterstad Osnabrück. Ook het voltallige college van B&W van Haarlem was present. Tot onze grote vreugde waren ook de nog immer kranige verzetskameraden Truus Menger-Oversteegen en Freddie Dekker-Oversteegen op hun verdiende ereplek in ons midden.

Het Koninklijk Haarlems Mannenkoor ‘Zang en Vriendschap’ dat 70 jaar geleden ook aan het begin stond van het programma, opende de herdenking met het lied “Waar de blanke top der duinen schittert in de zonnegloed”. Destijds zongen zij het Wilhelmus op de herbegrafenis. Indrukwekkend.

De verbinding tussen toen en nu werd reëel toen drie generaties hun verhaal vertelden: Eb Pereboom (93), oud verzetsstrijder, Bloeme Keilson (40), dochter van de Duits-Nederlandse schrijver en psychiater Hans Keilson, en Yaniek Schaft, een van de jongere leden van de familie Schaft.

De Hannie Schaftlezing werd verzorgd door Sybrand Buma, fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer. Zijn verhaal was zowel persoonlijk, zijn grootvader zat ook in het Verzet en kwam om in een concentratiekamp, als universeel. Buma constateerde dat Hannie Schaft en zijn grootvader vanuit politiek tegenstrijdige visies één waren in hun strijd voor vrijheid en recht.

Vrijheid is geen doen wat je wil, zolang de andere er geen last van heeft. Een recht opeisen voor jezelf, brengt de plicht mee de rechten van anderen net zo goed te erkennen. Het is een positieve plicht om mee verantwoordelijkheid te dragen voor het functioneren van de samenleving in zijn geheel, en om niet onverschillig te staan tegenover het lot van de ander. In onze samenleving kunnen verschillen vreedzaam naast elkaar bestaan. Verschillen in ras, geloof, geaardheid en in politieke richting. Maar als het gaat om het beschermen van onze waarden moeten we één zijn. Zoals Hannie Schaft en mijn grootvader vanuit politiek totaal tegenstrijdige visies, één waren in hun strijd voor vrijheid en recht. Zo moet ook de samenleving van vandaag één front vormen tegen het terrorisme, radicalisme en
onverdraagzaamheid.

Het programma werd gelardeerd met diverse muzikale bijdrages. Irene Maessen en pianiste Renild Mees brachten ‘Kadish’ ten gehore, een stuk van componist Simon Gokkes. Roos van Erkel en Jim Bakkum zongen bewogen enkele nummers uit de musical ‘Het Meisje met het Rode Haar’. Violiste Evgenya Peschanskaya bracht ‘Recitativo’ en ‘Scherzo-Caprice van Fritz Kesler ten gehore. Het Haarlems vrouwenkoor Malle Babbe zong tot slot ‘Song of Survival’ en een speciaal voor Hannie Schaft door Wim van der Meerberg gecomponeerd nummer. Stuk voor stuk bijdragen die alle aanwezigen raakten in het hart.

Na dit programma startte de Stille Tocht onder indrukwekkende begeleiding van twee ‘herauten’ met omfloerste trom, door de deur van waaruit Hannie Schaft destijds werd uitgedragen. In het Kenaupark werden er bloemen gelegd bij het beeld van Hannie Schaft.

Wij willen alle mensen die hebben bijgedragen aan deze uitzonderlijke en zeer indrukwekkende Herdenking ten diepste danken. In alle opzichten door de inzet van velen een waardig einde van een indrukwekkend Herdenkingsjaar. Een jaar waarin bleek dat Hannie Schaft en haar idealen nog springlevend en hoogste actueel zijn. Deze uitzonderlijke Herdenking vormt een sterke basis om door te gaan met ons werk als Stichting: het blijven stilstaan bij wat Hannie en haar medestrijders hebben gedaan en wat zij ook nu nog betekenen voor ons. Als lichtend voorbeeld en eeuwigdurende inspiratiebron. In grote dankbaarheid. leve onze vrijheid.