Beeld “Vrouw in verzet” genomineerd
De gemeente Haarlem heeft het beeld “Vrouw in Verzet” genomineerd voor een compliment voor een oorlogsmonument. De Nationale Hannie Schaftherdening wordt ieder jaar afgesloten met een kranslegging bij dit beeld van Truus Menger-Oversteegen. Op de foto ziet u het monument op de dag waarop het werd onthuld door Prinses Juliana. Lees onder de foto verder waarom de gemeente Haarlem dit bijzondere monument heeft genomineerd .
De motivatie van de gemeente Haarlem voor de nominatie is zo sprekend dat wij hem hieronder graag weergeven:
“Bij vier Haarlemse oorlogsmonumenten vindt jaarlijks op 4 mei een herdenking plaats: de ‘Man voor het Vuurpeloton’ van Mari Andriessen aan de Dreef, de ‘Treurende Vrouw’ van Oswald Wenckebach aan de Westergracht, het verzetsmonument van Theodoor van Reijn bij de Jan Gijzenbrug en het oorlogsmonument in het Reinaldapark. Er is daarnaast één Haarlems oorlogsmonument waar op een andere datum dan 4 mei jaarlijks een goedbezochte herdenking plaatsvindt: het prachtige beeld in het Kenaupark ‘Vrouw in het Verzet’ van Truus Menger-Oversteegen (1923 – 2016). Dit verzetsmonument onderscheidt zich ook van de andere Haarlemse oorlogsmonumenten door de beeldhouwster: die was in de bezettingsjaren zelf actief in het Haarlems verzet en kompaan van Hannie Schaft.
De Haarlemse verzetsheldin Hannie Schaft werd in april 1945 door de bezetter geliquideerd en op 27 november 1945 herbegraven. Ter gelegenheid van die historische gebeurtenis organiseert de Stichting Nationale Hannie Schaftherdenking elk jaar eind november een indrukwekkende herdenkingsbijeenkomst in de Haarlemse Groenmarktkerk. Aansluitend vindt in het Kenaupark een kranslegging plaats bij het beeld ‘Vrouw in het Verzet’.
De altijd drukbezochte herdenkingsbijeenkomst in november staat jaarlijks in het teken van de gevolgen van uitsluiting en discriminatie en het belang van het opkomen voor vrijheid in al haar aspecten. De moedige rol die Hannie Schaft en de zusjes Truus en Freddie Oversteegen in het verzet speelden, sluit daarbij aan. Hun houding in de bezettingsjaren, niet wegkijken bij discriminatie en uitsluiting, dient jongere generaties tot voorbeeld.
Het beeld ‘Vrouw in het Verzet’ is extra bijzonder, omdat de beeldhouwster zelf actief was in het verzet. Tijdens de bezettingsjaren maakte Truus Oversteegen samen met haar zus Freddie en Hannie Schaft deel uit van de Haarlemse Raad van Verzet, een soort ondergronds leger dat het gebruik van wapens niet schuwde. Hannie, Truus en Freddie waren de uitzondering op de regel die gold voor dit soort moedige verzetsgroepen. Vrouwen of meisjes vervulden daarin zelden een rol. Hannie Schaft was in de bezettingsjaren de leeftijd van twintig gepasseerd, maar Truus en Freddie Oversteegen waren nog maar zestien en veertien jaar oud toen ze door de Raad van Verzet werden benaderd. Meisjes vielen niet snel op en waren daarom bij uitstek geschikt voor belangrijk koerierswerk, zoals het verspreiden van illegaal drukwerk of het transporteren van wapens. Ook deden de zusjes de voorverkenningen die nodig waren voordat een sabotageactie gepleegd kon worden, brachten ze vermomde Joodse kinderen naar een veilig adres of verleidden ze een Duitse SS-officier die vervolgens door andere leden van het verzet werd geliquideerd. Wat begon met het verspreiden van pamfletten ging geleidelijk over in de uiterste en zwaarste vorm van verzet: het gewapend verzet, met gevaar voor eigen leven. Truus en Freddie Oversteegen overleefden gelukkig de bezettingsjaren. Zoals bekend gold dat niet voor Hannie Schaft. De bezetter liquideerde haar in de duinen bij Overveen, drie weken vóór de bevrijding.
Na de oorlog wijdde Truus Menger-Oversteegen zich aan het kunstenaarschap. Op een in 1980 uitgeschreven prijsvraag ontving de gemeente Haarlem meer dan honderd ontwerpen voor een verzetsmonument op het Kenaupark. Een jury van kunstenaars, oud-leden van het verzet en een cultuurfilosoof beoordeelde de inzendingen zonder de naam van de inzenders te kennen. Het ontwerp van Truus Menger kwam als winnaar uit de bus. Haar beeld drukt de kracht uit van een dappere, kleine vrouw die het durft op te nemen tegen een oppermachtige onderdrukker en grote weerstanden en gevaren overwint. Op de sokkel staat: Vrouw in het Verzet / 1940 – 1945 / Hannie Schaft. Truus Menger droeg het beeld niet alleen op aan haar kompaan Hannie Schaft, maar aan álle vrouwen uit het verzet. Op 3 mei 1982 onthulde prinses Juliana het kunstwerk, in aanwezigheid van onder meer de beeldhouwster en burgemeester Jan Reehorst van Haarlem.
Via haar artistieke oeuvre, maar ook door de vele contacten met jongere generaties bleef Truus Menger-Oversteegen ook na de oorlog stelling nemen tegen discriminatie en uitsluiting en pleiten voor verdraagzaamheid. Om die reden ontvingen Truus en Freddie Oversteegen in april 2014 het Mobilisatie-Oorlogskruis uit handen van de minister-president.
Truus Menger-Oversteegen overleed op 18 juni 2016.”
